4 tom paruzyjny – wykład IX – str. 424
Nieuchronność konfliktu – świadectwo mądrych tego świata
że znajdzie i zastosuje „czarodziejską różdżkę”. Dowodzi ono, że albo ów dżentelmen ma jedynie ograniczone pojęcie o finansach, albo że spodziewa się rewolucji, w której użytkownicy narzędzi siłą przejmą narzędzia od kapitału z pogwałceniem wszelkich praw uznawanych przez współczesne społeczeństwo. Gdyby nawet jakimś sposobem dokonała się taka zmiana własności narzędzi, które odebrane ich obecnym właścicielom weszłyby w posiadanie ich użytkowników, to czyż nie jest to oczywiste dla wszystkich, że nowi właściciele narzędzi, ze względu na ich posiadanie, staliby się natychmiast kapitalistami? Czy mamy jakiekolwiek powody, by sądzić, że nowi właściciele narzędzi byliby bardziej wspaniałomyślni i mniej samolubni od obecnych posiadaczy? Czy mamy jakieś podstawy, by przypuszczać, że w naturalnym usposobieniu serca posiadaczy narzędzi zaszły większe zmiany, niż w przypadku użytkowników narzędzi, że nowi użytkownicy narzędzi zgodzą się chętnie na to, by wszyscy robotnicy mieli taki sam udział w dobrodziejstwach mechanizacji? Wszystkie doświadczenia ludzkiej natury mówią, że nie! Dostrzega się chorobę, dostrzega się potrzebę jej leczenia, jednak nie ma takiego lekarstwa, które mogłoby uzdrowić „wzdychające stworzenie”. Jego westchnienia i utrapienia, jak wskazuje apostoł, muszą trwać i narastać aż do momentu objawienia synów Bożych – aż do Królestwa Bożego (Rzym. 8:22,19).
Poprzez zaprzeczanie, że istnieje problem, nie dokona się jego uzdrowienia. Stwierdzenie, że „nie ma takiego towaru jak praca” nie naprawi ani nie zmieni smutnego faktu, że praca jest towarem i że nie może być niczym innym w obecnych warunkach i w świetle obowiązujących praw społecznych. Niewolnictwo w pewnym okresie i w odniesieniu do niektórych osób mogło być korzystną instytucją, jeśli panowie byli uprzejmi i rozważni. Pańszczyzna w półcywilizowanym systemie feudalnym mogła mieć swoje dobre strony w swoim czasie i w tamtych okolicznościach. Podobnie jest z systemem wynagrodzeń. Uznawanie pracy za towar, czyli przedmiot sprzedaży i kupna, ma swe znakomite strony. Przyczyniło się to w znacznej mierze do rozwoju zdolności umysłowych i fizycznych i było bardzo cennym dobrodziejstwem dla świata pracy w przeszłości. W obecnym stanie rzeczy pozbawianie pracy jej cech towaru nie byłoby rzeczą mądrą, gdyż ci robotnicy,