4 tom paruzyjny – wykład IX – str. 445
Nieuchronność konfliktu – świadectwo mądrych tego świata
lepsze niż dzisiaj i spoglądać w przyszłość z niezachwianą nadzieją, sumiennie wykonując zarazem obowiązki dnia dzisiejszego.
Wszyscy przyznają, że problemy są trudne, a sytuacja krytyczna. Jednak do zadań edukacyjnych należy rozwiązywanie problemów i usuwanie krytycznych okoliczności. Okres, w którym żyjemy, jest paradoksem cywilizacji. Jak dotychczas sposób naszego postępowania był wyznaczany na drodze łatwej interpretacji i był zwykłym żeglowaniem na podstawie ksiąg nawigacyjnych przeszłości. Za pięć lat rozpocznie się jednak dwudziesty wiek, w którym staniemy w obliczu okoliczności tak bezprecedensowych, jakbyśmy siłą ogromnego wybuchu zostali wyrzuceni w przestrzeń kosmiczną i znaleźli się na brzegu jednego z kanałów Marsa.
Zastosowanie pary i elektryczności sprawiło, że wszystkie wieki ery chrześcijańskiej przestają się liczyć w porównaniu do naszego stulecia. Doprowadziło to do tak wielkiej jednolitości produkcji oraz rynków zbytu, że obalone zostały wszystkie obliczenia oraz zasady postępowania z przeszłości. Połączyliśmy świat więzami niezwykle szybkich środków komunikacji, które usunęły wszelkie granice wyznaczane niegdyś przez czas i odległość, granic, które można było ustalać na drodze prawnej. Ceny bawełny w dorzeczu Gangesu i Amazonki, pszenicy na plantacjach w Himalajach, w delcie Nilu albo w Argentynie, jakie płacono dzisiaj rano, wraz z czynnikami waluty, klimatu i zarobków, które decydują o kosztach produkcji, w południe znajdują natychmiastowe odzwierciedlenie w Liverpoolu, Nowym Orleanie, Savannah, Mobile, Chicago i Nowym Jorku. Wywołują radość bądź strach u właścicieli plantacji na Południu i farm na Północy. Rolnicy Europy i Ameryki słusznie skarżą się na swoje położenie. Ludność wiejska spieszy do miast, nieustannie zwiększając trudności władz miejskich. Kapitaliści usiłują uformować zjednoczenia, które powinny się unieść na fali albo też ją powstrzymać, zaś organizacje robotnicze usiłują, z umiarkowanym powodzeniem, dążyć do stworzenia sytuacji, która, jak wierzą, byłaby dla nich najkorzystniejsza. Ogromny rozwój ostatnich pięćdziesięciu lat, rewolucja dokonana za sprawą zastosowania pary, elektryczności i wynalazków, połączenie sił działających po jednej stronie kuli ziemskiej i wywołujących natychmiastowe skutki na drugiej, zmieniły tak znacznie związki między ludźmi i stosunki gospodarcze, że świat się do nich jeszcze nie dostosował. Oparciem dla teraźniejszości i przyszłości musi być zatem wykształcenie,