4 tom paruzyjny – wykład IX – str. 447
Nieuchronność konfliktu – świadectwo mądrych tego świata
Innym paradoksem naszego ćwierćwiecza jest to, że rzemieślnik, mechanik oraz robotnik w każdej dziedzinie, przy krótszym czasie pracy, otrzymuje wynagrodzenie o 25 procent, a w wielu przypadkach nawet 50 procent, wyższe niż trzydzieści lat temu. A przy tym, otrzymując jedną trzecią więcej niż trzydzieści lat temu, za każdego zarobionego przez siebie dolara może nabyć dwukrotnie więcej odzieży i żywności niż trzydzieści lat temu. Ktoś mógłby pomyśleć, że robotnik winien być nad wyraz szczęśliwy, gdy porównuje przeszłość z teraźniejszością, oraz że oprócz wydatków na życie powinien być w stanie odłożyć na koncie oszczędnościowym kwotę, która w krótkim czasie uczyni z niego kapitalistę. Mimo to jednak odczuwa on niezadowolenie, którego nie znał jego ojciec trzydzieści lat temu przy zarobkach niższych o jedną trzecią oraz dwukrotnie niższej sile nabywczej dolara. To wszystko wynika z wykształcenia!”
[Pan Depew nie zauważa faktu, że trzydzieści lat temu było pod dostatkiem pracy. Podaż ludzkiej umiejętności i siły była znacznie niższa od popytu, a ludzie byli zmuszeni pracować na „dwie zmiany” przy budowie linii kolejowych, jak również w zakładach i fabrykach. Nawet imigranci, którzy przybywali milionami, szybko znajdowali zatrudnienie. Obecnie zaś w każdej dziedzinie podaż siły roboczej znacznie przewyższa popyt na skutek zastępowania pracy ludzkiej pracą maszyn. Dzisiaj, pomimo niezłych pensji, masy ludzi nie są w stanie zapewnić sobie stałego zapotrzebowania na swoje usługi i wykorzystania ich, wobec czego nieunikniony jest spadek zarobków.]
„Prowadzimy walkę nie tylko o dzień dzisiejszy, ale także dla całej przyszłości. Rozwijamy nasz kraj nie tylko dla nas, ale także dla potomnych. Uporaliśmy się z niewolnictwem, wykorzeniliśmy poligamię, zaś jedynym wrogiem, który nam jeszcze pozostał jest brak wiedzy.”
[Jeżeli jednak tylko częściowe usunięcie ciemnoty za sprawą wykształcenia wywołało całe opisane powyżej niezadowolenie i nieszczęście, to jakże wiele anarchii i jakiż straszliwy ucisk spowodowałoby zapewnienie wszystkim gruntownego wykształcenia. Pan Depew zastrzega się, że nie zamierza tutaj zastanawiać się nad sposobami rozwiązania wszystkich tych kłopotów i usunięcia niezadowolenia,