4 tom paruzyjny – wykład IV – str. 94
Babilon pozwany przed wielki sąd
ostatnich 25 lat minionego wieku (od roku 1855 do 1880) zginęło na wojnach 2 188 000 ludzi i to w tak straszliwych okolicznościach, że nie sposób je w ogóle opisać. Pan Charles Dickens słusznie zauważył, że:
„Mówimy z uniesieniem i całkowitym zaangażowaniem o ‘wspaniałej szarży’, o ‘wyśmienitym ataku’. Jednak tylko nieliczni zastanawiają się nad ohydnymi szczegółami, które stoją za tymi dwoma zwiewnymi słowami. ‘Wspaniała szarża’ oznacza rozhukaną masę ludzi pędzących na mocnych koniach, jak tylko umieją najszybciej, i napadających na stojącą naprzeciwko nich masę ludzi idących pieszo. Umysł czytelnika nie posuwa się dalej, zadowalając się informacją, że linie przeciwnika zostały ‘przełamane’ i ‘ustąpiły’. Ale to nie jest pełny obraz. Gdy owa ‘wspaniała szarża’ przejdzie, wykonując swe zadanie, pole bitewne przypomina scenę przerażającego wypadku kolejowego. Znajdzie się tam pełno grzbietów przełamanych na pół, ramion całkowicie wykręconych, ludzi nabitych na własne bagnety, nóg zmiażdżonych jak kawałki drewna na opał, głów porozcinanych jak jabłka, innych głów zgniecionych na galaretę żelaznymi kopytami koni, twarzy zniekształconych tak, że w niczym nie przypominają człowieka. Oto co kryje się pod określeniem ‘wspaniała szarża’. Oto skutki, zupełnie zrozumiałe, ataku ‘naszych dzielnych towarzyszy, którzy najechali na nich w pięknym stylu’ albo ‘wspaniale ich wycięli’.”
„Wyobraźmy sobie”, powiada inny autor, „miliony utrudzonych ludzi na całym kontynencie europejskim uganiających się dzień za dniem za robotą, pracujących nieprzerwanie od bladego świtu do późnej nocy przy uprawie ziemi, w zakładach produkcyjnych, przy wymianie towarów, w kopalniach, fabrykach, kuźniach, portach, warsztatach, magazynach, na kolei, na rzekach, jeziorach, oceanach, przeszukujących wnętrzności ziemi, ujarzmiających niepokorną brutalność natury, podporządkowujących sobie żywioły i sprawiających, że służą one pożytkowi i dobrobytowi ludzkości, wytwarzających dzięki temu wszystkiemu obfitość bogactw, które mogłyby zapewnić dostatek i wygodę każdemu człowiekowi w jego własnym domu. A potem wyobraźmy sobie ramię władzy wyciągające się i zagarniające jakieś sześćset milionów z ich tak ciężko wypracowanych pieniędzy po to, by wrzucić je w otchłań wydatków wojskowych.”