4 tom paruzyjny – wykład XI – str. 532
Walka Armagedonu
(…) Wyczerpany prześladowaniami, rozdrażniony ustawiczną obecnością uwłaczającej tyranii, oburzony doznanymi krzywdami oraz uświadomiony co do posiadanych praw lud francuski powstał, jednocząc się w duchu niezadowolenia i oburzenia. Wołanie o wolność rozbrzmiewało od stolicy aż po granice, od Alp po Pireneje, od wybrzeża Morza Śródziemnego aż po Atlantyk. Podobnie jak w innych przypadkach gwałtownych i nagłych zmian w rozkładających się państwach, wybuchowi temu towarzyszyło zło i okrucieństwo, wobec którego przyblakło znaczenie zbrodni i nieszczęść starożytnego despotyzmu.”
Inny historyk powiada:*
„Najważniejszą z przyczyn Rewolucji Francuskiej była wrogość wobec uprzywilejowanych klas – króla, szlachty i kleru – wywoływana upośledzeniem i obciążeniami, jakie na niższe klasy nakładało prawo i obyczaj.
Ziemia – Blisko dwie trzecie terytorium Francji było w rękach szlachty i kleru. Była ona w większości źle uprawiana przez jej nieudolnych właścicieli. Szlachtę cieszyły bardziej rozrywki Paryża niż przebywanie w swoich posiadłościach. Było wielu drobnych posiadaczy ziemskich, ale prywatnie mieli oni zbyt mało ziemi, by zapewnić sobie utrzymanie. Wieśniacy byli niejednokrotnie traktowani w taki sposób, że gdy spoglądali w kierunku wież zamku swego pana, to w sercach rodziło się najgorętsze pragnienie puszczenia go z ogniem wraz z rejestrem ich długów [hipotek]. Kler dysponował ogromnymi połaciami ziemi, zwierzchnią władzą nad tysiącami wieśniaków oraz ogromnymi dochodami pochodzącymi z dziesięcin i innych źródeł. W niektórych prowincjach sytuacja była nieco korzystniejsza, jednak ogólnie bogaci oddawali się przyjemnościom, podczas gdy biedni ponosili tego koszty.
Monopole – Przemysł i handel, choć cieszący się poparciem, skrępowany był przez wyzyskujące monopole i ścisłe organizacje cechowe.
Skorumpowany rząd – Działalność rządową cechowała jednocześnie samowola i korupcja.
Zanik poszanowania dla władzy królewskiej – Zanikł respekt wobec tronu.
____________________
* Universal History [Historia Powszechna], prof. Fishera z Yale College, str. 497.