4 tom paruzyjny – wykład VII – str. 334
Zgromadzenie narodów i przygotowanie żywiołów
okaże się korzystne dla angielskich przedsiębiorców, i jeśli nie zostaną, i to prędko, wprowadzone jakieś zmiany w naszym systemie monetarnym, to Niebiańskie Imperium, które było polem tak wielu naszych zwycięstw gospodarczych, stanie się jedynie świadkiem naszej największej porażki.”
Słowa pana Whiteheada, mówiące o „porażce”, dowodzą jego czysto kapitalistycznego spojrzenia. W rzeczywistości bowiem „porażką” zostaną raczej dotknięci angielscy robotnicy. Następnie zajmuje się on sprawą Japonii:
„W okolicach Osaki i Kioto obserwuje się obecnie zdumiewający wzrost aktywności gospodarczej. W bardzo krótkim okresie czasu uruchomiono tutaj nie mniej niż pięćdziesiąt dziewięć bawełnianych zakładów przędzalniczych i tkackich, których łączna wartość przekracza 20 milionów dolarów, przy czym kapitał ten jest całkowicie pochodzenia krajowego. W zakładach tych pracuje w sumie 770 874 wrzecion, których łączna produkcja została oszacowana w maju przez kompetentne władze na ponad 500 tysięcy bel przędzy o szacunkowej wartości 40 milionów dolarów, czyli przy obecnym kursie około 4 milionów funtów szterlingów. W przeciągu krótkiego czasu japoński przemysł, i to nie tylko przędzalniczy i tkacki, ale każdej innej branży, uczynił skokowy postęp. Osiągnięcia Japończyków sięgnęły już takiego punktu, w którym mogą oni w znacznym stopniu lekceważyć brytyjską konkurencję przemysłową.”
W dalszym ciągu pan Whitehead dowodzi, że kapitaliści z Europy i Stanów Zjednoczonych, usuwając srebro z systemu monetarnego, doprowadzili niemal do podwojenia cen złota, to zaś prawie podwaja przewagę Chin i Japonii. Pisze on:
„Wygląda to tak, że srebro odpowiada nadal tej samej wartości pracy co przed dwudziestoma czy trzydziestoma laty. Niedostosowanie naszego systemu monetarnego pozwala zatem wschodnim krajom zatrudnić obecnie za tę samą ilość złota co najmniej dwa razy tyle ludzi co dwadzieścia pięć lat temu. Dla lepszego zrozumienia tego ważnego zagadnienia przytoczę pewien przykład: W roku 1870 srebrne dziesięć rupii stanowiło równowartość jednego złotego funta szterlinga przy wspólnym kursie złota i srebra, co wystarczało na opłacenie pracy dwudziestu ludzi przez jeden dzień. Dzisiaj jednemu złotemu funtowi szterlingowi odpowiada dwadzieścia rupii w srebrze, za które można zatrudnić na cały dzień