4 tom paruzyjny – wykład VIII – str. 387
Wołania Żeńców
W rezultacie liczba mieszkańców wsi szybko się zwiększała, tak że pomimo liczebnego rozwoju miast, wieś jest obecnie w stanie zaspokoić potrzeby 90 milionów mieszkańców naszego kraju, a jeszcze oprócz tego produkuje żywność o wartości blisko 800 milionów dolarów rocznie, która sprzedawana jest za granicę, co stanowi blisko 80 procent naszego całkowitego eksportu. Dzięki temu amerykańscy rolnicy prosperowali znakomicie. Powodzenie ostatnich dwudziestu pięciu lat, warunkujące wzrost poziomu życia na wsi, rozbudziło jednocześnie wśród rolników powszechne pożądanie bogactw i luksusu oraz związane z nimi niezadowolenie, pomimo że ich położenie jest pod wieloma względami znacznie lepsze niż położenie rolników w innych częściach świata.
Jednocześnie wojna francusko-pruska, choć w znacznie mniejszym stopniu, wywarła także podobny wpływ na narody Francji i Niemiec. Ich przebudzenie miało jednak nieco inny charakter. Wrogość, jaka panuje od czasu wojny między pokonanymi Francuzami a zwycięskimi Niemcami, skłoniła obydwa narody do wprowadzenia systemu obowiązkowego szkolenia wojskowego, obejmującego wszystkich młodych mężczyzn w tych krajach. Muszą oni uczyć się taktyki i dyscypliny wojskowej służąc w zwartych jednostkach. Za przykładem Francji i Niemiec w tym zakresie poszły także Włochy, Austria i Rosja. Szkolenia takie okazały się bardzo korzystne z punktu widzenia edukacji młodych ludzi. Poza tym określone godziny w koszarach przeznaczone są na czytanie książek. Utrzymywanie stałych armii tego typu wydawało się być straszliwą zbrodnią przeciwko narodom tych krajów, gdyż odsuwało to każdego mężczyznę na okres od roku do trzech lat od normalnych obowiązków domowych. Jesteśmy jednak przekonani, że służba ta odegrała istotną rolę w procesie oświecenia ludzi, zaś narody, które ją wprowadziły, zostały rozbudzone, nabrały energii i ambicji w stopniu dotąd nieznanym. Wraz ze wzrostem wykształcenia oraz na skutek łatwiejszego dostępu do udogodnień, wygód i luksusów miejskiego życia