5 tom paruzyjny – wykład X – str. 252
Duch zdrowego zmysłu
zależnie od okoliczności i dziedziczenia. Tak samo jak jedni są mniej zdrowi fizycznie od innych, podobnie istnieją osoby mniej zdrowe umysłowo od pozostałych – ale wszyscy są niezdrowi, jak czytamy w Piśmie Świętym: „Nie masz sprawiedliwego [doskonałego, zdrowego na ciele lub umyśle] ani jednego” – Rzym. 3:10. W przenośni można powiedzieć, że wszyscy jesteśmy pokryci „raną, sinością i ranami zagniłemi” – umysłowymi i fizycznymi (Izaj. 1:5,6). Przekleństwo grzechu zostawiło głębokie ślady na całym człowieku – tak na jego ciele, jak i umyśle.
Powszechnie wiadomo, że cierpienie jednego członka ciała powoduje ból całego ciała, łącznie z umysłem. Umysł nie może być całkowicie zdrowy, jeżeli podtrzymuje i żywi go niezdrowe ciało. Rozstrojony żołądek człowieka cierpiącego na niestrawność ma bezpośredni wpływ na jego umysł, a także na całe jego ciało. Osoba o chorych płucach nie jest w stanie uchronić swojego umysłu przed działaniem nań tej choroby; podobnie kiedy inne organy – serce, wątroba, nerki – są chore i nie funkcjonują prawidłowo, bez wątpienia pogarsza się również obieg krwi i system nerwowy, którego najważniejszą częścią jest mózg. Podobnie mózg, cierpiący na skutek bólu lub niewłaściwego odżywiania albo trawiony gorączką z powodu nieprawidłowego funkcjonowania organów wydalniczych, z pewnością nie będzie w stanie dobrze działać: nie może myśleć i rozumować tak poprawnie, tak logicznie, jak w doskonałych warunkach. Zaburzenia umysłowe są tak powszechne, że słowo „zaburzenia” stosuje się jedynie w ekstremalnych przypadkach, kiedy ułomność czy nierównowaga przybiera ostrzejsze formy. Żadna rozsądna i doświadczona osoba nie zakwestionuje jednak takich wniosków.
Powstaje więc pytanie: w jaki sposób udzielenie ducha świętego chrześcijaninowi służy naprawieniu jego sądów i daje mu ducha zdrowego zmysłu? Odpowiadamy, że Boski umysł jest doskonały, „zdrowy”; zatem na ile chrześcijanie potrafią nie kierować się swoim własnym umysłem, czyli rozumem, we wszystkich lub tylko w niektórych sprawach,